Stel je voor: jij hebt een idee om je buurt leefbaarder te maken. Bij De Nieuwe Route krijg je de kans om samen met je buren én de gemeente te bepalen hoe je dat wilt realiseren. Je ideeën worden serieus genomen en samen werk je aan een oplossing die voor iedereen werkt. Zo word jij niet alleen gehoord, maar ben je ook onderdeel van de oplossing.
De Nieuwe Route is een fundamenteel andere aanpak om tot besluitvorming te komen waardoor eigenaarschap ontstaat bij iedereen die meebeslist. In plaats van dat beslissingen van bovenaf door de kaderstellende partij worden opgelegd, wordt iedereen die zich betrokken voelt uitgenodigd om mee te denken en mee te doen. Of je nu jong of oud bent, een expert of gewoon een betrokken burger: jij besluit mee. Door samen concrete oplossingen te zoeken voor problemen worden onderlinge verbindingen in de gemeenschap sterker en neemt het vertrouwen in elkaar toe.
Hoe het werkt?
Organisatiepsycholoog Anke Siegers heeft De Nieuwe Route ontwikkeld om tot betere en gedragen oplossingen te komen. De kaderstellende partij stelt vooraf duidelijke kaders, maar binnen die kaders mogen alle ideeën, zorgen en kansen er zijn. Op één dag, de Plandag, zoeken we gezamenlijk met alle betrokkenen naar oplossingen die passen bij de wensen en behoeften van iedereen.
Spelregels en randvoorwaarden
Voordat we samen aan de slag gaan, stelt de kaderstellende partij duidelijke afspraken of randvoorwaarden op. Dit noemen we kaders. Denk hierbij aan de regels van het spel. Binnen deze kaders mag je alle ideeën aandragen. Zo weten we allemaal waar we aan toe zijn en kunnen we gericht oplossingen zoeken, afspraken maken en besluiten nemen.
Hoe breder de kaders, des te meer ruimte er is om besluiten te nemen. Toch moet er rekening worden gehouden met wet- en regelgeving, eerder gemaakte afspraken en beleidsbeslissingen en natuurlijk met het beschikbare geld.
Belofte
Als we samen tot goede oplossingen komen die passen binnen de kaders, dan belooft de kaderstellende partij deze uit te voeren zoals opgeschreven. Je weet dus vooraf wat er met je inbreng gebeurt. Jouw mening doet er dus echt toe. Je bent niet alleen deelnemer, je besluit ook mee. Kom je er met de andere betrokkenen niet uit? Dan beslist de kaderstellende partij alsnog.
Voorbereidend gesprek
Iedereen die wil meedoen krijgt een voorbereidend gesprek. Hierin leggen we uit hoe het proces eruitziet en wat er van je als deelnemer verwacht wordt. Denk hierbij aan omgangsvormen en respect voor elkaar, maar ook aan de inbreng van ideeën en oplossingen voor besluiten. Inbrengen van ideeën is echter niet vrijblijvend. Van de deelnemers wordt verwacht dat ze zélf op een of andere manier een bijdrage willen en zullen leveren aan de uitvoering van besluiten. In het voorbereidende gesprek is ook ruimte voor gevoelens over de kwestie. Alles wat gevoeld en gezegd wordt mag er zijn, mits je niemand beledigend of discrimineert.
In het voorbereidend gesprek krijgt elke deelnemer drie vragen om te beantwoorden:
- Wie moet er nog meer betrokken zijn bij de Plandag?
- Welke informatie is nodig om op de Plandag goede besluiten te kunnen nemen?
- Waar moet rekening mee worden gehouden op de Plandag?
De eerste vraag wordt gesteld om meer mensen te bereiken, want hoe meer mensen meedoen, hoe beter de besluiten. Voor- en tegenstanders melden zich meestal uit zichzelf. Mensen die er wel wat van vinden, maar hun mening niet meteen uitspreken bereiken we op deze manier. Deze groep noemen we ‘het stille midden’. Deze groep mensen is belangrijk voor de nuance op de Plandag en om tot oplossingen en besluiten te komen.
De tweede vraag wordt gesteld om ervoor te zorgen dat alle informatie die nodig is om goede besluiten te nemen ook daadwerkelijk aanwezig is op de Plandag. Zo zorgen we voor een gelijkwaardig speelveld, dat iedereen op hetzelfde moment, dezelfde informatie krijgt.
De laatste vraag wordt gesteld om iedereen de kans te geven om mee te doen aan de Plandag. Bijvoorbeeld, iemand met een handicap, angst om te spreken in een groep of angst voor bepaalde personen. We ondersteunen deelnemers waar nodig.
Samen besluiten op één dag
Op één speciale dag komen we allemaal samen om onze ideeën uit te wisselen en besluiten te nemen. Dit noemen we de Plandag. Hier worden besluiten genomen waar ten minste iedereen mee kan leven. Dit heeft consent. We nemen geen besluiten op basis van meerderheid van stemmen, dat levert nog steeds een groep ontevreden mensen op. Voor het draagvlak van de besluiten is het belangrijk dat iedereen zich erin herkend en zich er goed bij voelt. Zo ontstaat eigenaarschap; deelnemers voelen zich verantwoordelijk voor de genomen besluiten.
Wat gebeurt er op een Plandag?
Hieronder een voorbeeld van hoe een Plandag kan verlopen. Globaal bestaat een Plandag uit vier delen.
- Het eerste deel is informatief. Hierin licht de kaderstellende partij nogmaals de kaders toe en geven onafhankelijk deskundigen uitleg over de onderwerpen en vragen die tijdens de voorbereidende gesprekken gesteld zijn. Dit deel wordt afgesloten met een korte pauze waarin de vertegenwoordigers van de kaderstellende partij de Plandag verlaten.
- Het tweede deel bestaat uit het bepalen van de gespreksonderwerpen en per thema of onderwerp het voeren van gesprekken in groepen. De opbrengst van deze groepen wordt plenair gepresenteerd en er kunnen vragen over worden gesteld of zaken aan toegevoegd worden. Aansluitend is er een lunch voor alle deelnemers.
- Het derde deel is de besluitvorming. Voorstellen worden plenair besproken en uiteindelijk wordt er plenair een besluit over genomen. Dit deel kost veel tijd en vraagt om geduld, zowel bij de procesbegeleiding als bij de deelnemers zelf. Soms is er tussendoor gelegenheid om gezamenlijk warm te eten en daarna verder te gaan.
- Als alle besluiten genomen zijn wordt het resultaat tenslotte overhandigd aan de vertegenwoordiger van de kaderstellende partij, een burgemeester of wethouder, een directeur of leidinggevende, een bestuurder of andere opdrachtgever.
Waarom werkt dit zo goed?
Deze methode werkt zo goed omdat jouw mening, jouw verhaal en jouw oplossing écht wordt gehoord en onderdeel is van de uiteindelijke afspraken en besluiten. Het proces is zodanig ingericht dat deelnemers écht met elkaar in gesprek komen om vervolgens op zoek te gaan naar hun gezamenlijke belang. Door met andere betrokkenen samen te werken komen er bovendien betere oplossingen en voelt iedereen die meedoet zich verantwoordelijk voor het resultaat.
Wel of geen De Nieuwe Route?
De methode is bruikbaar voor elke kwestie waarbij meerdere mensen samen besluiten moeten nemen. Dit kan in een team of een afdeling, binnen een organisatie of bedrijf, maar ook in een vereniging, een buurt en een stadsdeel. De methode is overal en door iedereen te gebruiken.
Voorbeelden zijn: de inrichting van een speeltuin, een jaarplan van de afdeling of het bedrijf, de bouw van een asielzoekerscentrum, uitbreiding van een industrieterrein, de inrichting van een gebied, aanleg van wegen en andere infrastructuur, de verdeling van extra gemeenschapsgeld, de aanbesteding van huishoudelijke ondersteuning en zorg, het opstellen van een burgerbegroting en een burgerberaad.
Wat maakt De Nieuwe Route anders dan andere methodes?
Bij deze manier van samen besluiten nemen zitten alle betrokkenen zélf aan de knoppen (regie), binnen vooraf opgestelde kaders. Dus geen besluitvorming achteraf, door een gemeentebestuur of een directie, maar vooraf duidelijkheid over wat er met de inbreng van betrokkenen gedaan wordt. Deze methode draait alles om. De kaderstellende partij besluit aan de voorkant wat de speelruimte van de gemeenschap is en beslist daarbij dat als de opbrengst van de gemeenschap binnen de speelruimte past, het resultaat van de besluiten wordt uitgevoerd zoals opgeschreven.
Drie belangrijke procesvoorwaarden
Tenslotte, een belangrijke randvoorwaarde voor een succesvol proces is dat de kaderstellende partij zich committeert aan drie belangrijke procesvoorwaarden.
- Het participatieproces wordt strikt onafhankelijk begeleid door iemand die geen belang heeft bij de kwestie en ook geen hiërarchische verstandhouding heeft met de kaderstellende partij. Als belanghebbende en kadersteller kan een gemeente, een directie of een bestuurder dit proces niet zélf begeleiden.
- De kaderstellende partij heeft commitment op het proces. Gedurende het proces is er géén andere beïnvloeding op de kwestie mogelijk dan via het proces zelf. Dus geen beïnvloeding via raadsleden, ambtenaren, andere directieleden of bestuurders. Iedereen die invloed probeert uit te oefenen op de uitkomst van het participatieproces wordt verwijzen naar (deelname aan) het proces.
- Spelregels worden gedurende het proces niet veranderd.
Waar ‘kaderstellende partij’ staat kan elke partij worden gelezen die de uiteindelijke beslissing neemt over een kwestie. Dit zijn onder andere gemeenten, waterschappen, provincies, ministeries, brancheorganisaties, directies van organisaties en bedrijven, verenigingen en stichtingen.
Meer informatie over De Nieuwe Route is beschikbaar via www.datishelder.com