Wie zich betrokken voelt bij vluchtelingen en Oekraïners kan meewerken aan een plan voor de nieuwbouw van een opvanglocatie aan de Spoorweg in Hulst. Dat wordt gemaakt op zaterdag 25 mei. In de aanloop er naartoe voeren Berend Henk Huizing en Gerbrich Dijkstra, beiden onafhankelijk procesbegeleider uit Friesland, voorbereidende gesprekken.
Inmiddels hebben 54 inwoners uit Hulst en nabije omgeving zo’n voorbereidend gesprek gehad. ‘Vooral mensen uit de buurt, direct omwonenden en ondernemers’, legt Huizing uit. Volgens hem begrijpelijk, vanwege hun directe belang. ‘Ga er maar aan staan. Plotseling word je geconfronteerd met een opvanglocatie voor 250 Oekraïners en andere vluchtelingen naast je deur. Dat is wel even schakelen.’
Draagvlak
Op 5 maart heeft de gemeenteraad besloten dat de gemeenschap zélf, binnen vooraf opgestelde randvoorwaarden, een plan mag maken voor de nieuwbouw van de vluchtelingenopvang. Volgens Dijkstra een goede manier om draagvlak te krijgen onder omwonenden. ‘Je kunt het nog zo oneens zijn met de locatie, meedoen aan het maken van het bouwplan geeft je wel invloed. Bijvoorbeeld op afspraken over veiligheid in de buurt en hoe om te gaan met overlast. Maar ook over de dagbesteding, om verveling te voorkomen, want asielzoekers mogen de eerste maanden van hun verblijf in Nederland nog niet betaald werken.’
Uitdagingen
Dijkstra en Huizing hebben ervaring met participatieprocessen waarbij inwoners gevraagd worden om binnen randvoorwaarden zélf een plan te maken. ‘Als je bedenkt dat gemeentelijke plannen steeds vaker weerstand ondervinden, is dit een logische stap’, legt Huizing uit. ‘We weten het allemaal, er moeten meer woningen bij, windmolens en zonneweiden zijn nodig voor de energietransitie en vluchtelingen moeten worden opgevangen. In plaats van plannen maken in achterkamertjes kan een gemeente deze kwesties ook openlijk met inwoners bespreken. Sterker, inwoners kan gevraagd worden om mee te werken aan de plannen. Dat is precies wat de gemeente Hulst nu doet met deze opvanglocatie.’
Vertrouwen
Dit lijkt voor de hand liggend, maar dat is het volgens Dijkstra niet. ‘Voor een gemeente betekent deze werkwijze een omschakeling in denken en doen. Waar zij voorheen zélf het plan maakte, beperkt zij zich nu tot het opstellen van randvoorwaarden. Dat zijn de lijntjes waarbinnen de gemeenschap kan kleuren. De invulling wordt immers gemaakt door iedereen die zich betrokken voelt. Dat is best spannend, want je weet van te voren niet precies wat eruit komt.’ Volgens Huizing betekent dit elkaar vertrouwen geven. ‘Niet alleen van de gemeente aan de inwoners, maar ook andersom. Dat deelnemers aan de planvorming erop mogen vertrouwen dat de gemeente het plan gaat uitvoeren als het binnen de afgesproken randvoorwaarden blijft.’ Die afspraak maken de procesbegeleiders dan ook vooraf met de gemeente.
Beter plan
Als mensen met verschillende belangen en achtergronden meedoen wordt het plan voor de opvanglocatie volgens Dijkstra alleen maar beter. Naast de bouw van het onderkomen gaat het plan volgens haar ook over hoe vluchtelingen en de buurt goed kunnen samenleven. ‘Niemand zit op deze situatie te wachten. Vluchtelingen waren liever in hun thuisland gebleven en omwonenden hebben liever andere buren’, aldus Dijkstra. ‘Juist als je verwacht dat het lastig wordt om samen in dezelfde buurt te leven, is het belangrijk om hier met elkaar over te praten’, vult Huizing aan. ‘Vluchtelingen brengen andere gebruiken en gewoontes met zich mee. Dat vraagt zowel van omwonenden als van de vluchtelingen zelf om aanpassen. Door er met elkaar over te praten bereik je sneller begrip en vergroot je de kans dat iedereen er op zijn minst mee kan leven dat vluchtelingen een tijdje in Hulst verblijven.’